Gdzie i jak szukać pomocy?
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, przez lata kojarzony był głównie z dziećmi. Jednak coraz więcej osób dorosłych zaczyna zauważać u siebie objawy, które mogą wskazywać na to zaburzenie: chroniczne rozproszenie uwagi, trudności z organizacją, impulsywność, problemy z koncentracją czy skrajne wahania nastroju. Wówczas pojawia się naturalne pytanie: kto diagnozuje ADHD u dorosłych i jak wygląda taka diagnoza?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna, bo diagnoza ADHD u osób dorosłych to złożony proces, który wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Oto wszystko, co warto wiedzieć.
Czy ADHD można zdiagnozować u osoby dorosłej?
Tak. ADHD nie “znika” wraz z dorastaniem – u wielu osób objawy utrzymują się także w dorosłości, choć często przybierają inną formę niż w dzieciństwie. Dorośli z ADHD mogą być bardziej wycofani, mają trudności z zarządzaniem czasem, są chronicznie spóźnieni, rozkojarzeni lub impulsywni emocjonalnie. Często przez lata żyją z niezdiagnozowanym ADHD, tłumacząc swoje trudności stresem, „bałaganiarstwem” czy „słabą wolą”.
Kto może diagnozować ADHD u dorosłych?
Psychiatra
Najważniejszą i kompetentną osobą do postawienia diagnozy ADHD u dorosłego jest lekarz psychiatra. Tylko psychiatra:
- posiada uprawnienia do oficjalnego postawienia diagnozy medycznej,
- może przepisać leki farmakologiczne, jeśli są potrzebne,
- przeprowadza pogłębiony wywiad kliniczny i analizuje historię życia pacjenta.
To właśnie do psychiatry najczęściej należy się zgłosić jako pierwszego specjalisty. Warto szukać lekarza, który specjalizuje się w ADHD u dorosłych, ponieważ nie każdy psychiatra ma doświadczenie w tej dziedzinie.
Psycholog kliniczny / psychoterapeuta
Choć psycholog nie może postawić medycznej diagnozy ani wypisać leków, jego rola w diagnozowaniu ADHD jest bardzo istotna. Psycholog może:
- przeprowadzić testy psychologiczne i neuropsychologiczne,
- stworzyć szczegółową ocenę funkcjonowania poznawczego,
- pomóc w analizie objawów z przeszłości i obecnego funkcjonowania,
- uczestniczyć w procesie diagnozy wielospecjalistycznej.
W wielu przypadkach diagnoza ADHD opiera się na współpracy psychiatry i psychologa – psychiatra ocenia i stawia diagnozę, a psycholog pomaga ją pogłębić i udokumentować.
Zespół specjalistów (np. w poradni zdrowia psychicznego)
W niektórych placówkach diagnoza ADHD odbywa się zespołowo, z udziałem:
- psychiatry,
- psychologa klinicznego,
- czasem również terapeuty zajęciowego lub pedagoga.
Taka forma diagnozy bywa dokładniejsza, szczególnie w trudniejszych przypadkach lub gdy podejrzewa się inne współistniejące zaburzenia (np. depresję, zaburzenia lękowe, uzależnienia, zaburzenia osobowości).
Jak wygląda diagnoza ADHD u dorosłych?
Diagnoza opiera się głównie na szczegółowym wywiadzie i analizie objawów, które muszą występować od dzieciństwa – ADHD to zaburzenie neurorozwojowe, dlatego nie “pojawia się” nagle w dorosłości.
Proces diagnozy obejmuje:
- wywiad kliniczny – historia życia, edukacja, relacje, praca zawodowa,
- ocenę objawów obecnych i z przeszłości (np. według kryteriów DSM-5 lub ICD-11),
- kwestionariusze i testy przesiewowe (np. ASRS – Adult ADHD Self-Report Scale),
- badania psychologiczne – testy uwagi, pamięci roboczej, funkcji wykonawczych (jeśli są wskazania),
- wykluczenie innych zaburzeń psychicznych lub neurologicznych, które mogą dawać podobne objawy.
Czy potrzebne jest skierowanie?
- Do psychiatry w ramach NFZ – TAK, potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego.
- Do psychiatry prywatnie – NIE, nie jest potrzebne żadne skierowanie.
- Do psychologa klinicznego – w ramach NFZ także wymagane jest skierowanie, ale prywatnie nie trzeba go mieć.
Gdzie szukać specjalisty diagnozującego ADHD u dorosłych?
- Poradnie zdrowia psychicznego (NFZ i prywatne)
- Przychodnie psychiatryczne specjalizujące się w zaburzeniach neurorozwojowych
- Prywatne gabinety psychiatrów i psychologów klinicznych
- Ośrodki diagnostyczne dla dorosłych z ADHD (np. specjalistyczne kliniki psychiatryczne)
- Strony typu ZnanyLekarz.pl, gdzie możesz filtrować specjalistów z doświadczeniem w ADHD u dorosłych
Warto również dołączyć do grup wsparcia ADHD dla dorosłych, gdzie można uzyskać rekomendacje sprawdzonych specjalistów.
Więc kto diagnozuje ADHD u dorosłych?
Diagnozą ADHD u dorosłych zajmuje się przede wszystkim lekarz psychiatra, często przy współpracy z psychologiem klinicznym. Proces diagnozy wymaga czasu, szczerości i dokładności – bo objawy ADHD mogą być mylone z wieloma innymi trudnościami psychicznymi.
Jeśli czujesz, że Twoje codzienne problemy z koncentracją, chaosem organizacyjnym, impulsywnością i trudnościami w relacjach mogą mieć głębsze przyczyny – warto to sprawdzić. Diagnoza może być początkiem realnej zmiany – zrozumienia siebie i skutecznego wsparcia.